Cukrzyca typu 2 charakteryzuje się względnym niedoborem insuliny oraz opornością na insulinę, której powodem najczęściej jest otyłość, a także uwarunkowania środowiskowe (takie jak: brak ruchu, siedzący tryb życia, niewłaściwa dieta) i genetyczne. Z uwagi na rozpowszechnienie cukrzycy oraz szybko rosnącą liczbę nowych zachorowań uważa się ją za chorobę cywilizacyjną. Od momentu rozpoznania leczenie trwa całe życie, co więcej jest procesem złożonym i trudnym. Narzędziem pozwalającym na ograniczenie negatywnych skutków cukrzycy jest w szczególności: edukacja, profilaktyka, wczesne wykrycie i podjęcie leczenia.
Zapobieganie i wczesne wykrywanie cukrzycy typu 2
Podstawowa opieka zdrowotna to pierwszy szczebel systemu ochrony zdrowia, a jej głównym zadaniem jest m.in. prowadzenie profilaktyki zdrowotnej i eliminacja czynników ryzyka rozwoju choroby, a także możliwie wczesne jej wykrycie. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego badanie przesiewowe w kierunku cukrzycy należy przeprowadzić raz w ciągu 3 lat u każdej osoby powyżej 45 roku życia. Natomiast niezależnie od wieku badanie to należy wykonać co roku u osób z grup ryzyka.
Do czynników ryzyka cukrzycy typu 2 należą w szczególności:
- nadwaga lub otyłość,
- cukrzyca w rodzinie (u rodziców lub rodzeństwa),
- mała aktywność fizyczna,
- stan przedcukrzycowy stwierdzony w poprzednim badaniu,
- choroba sercowo-naczyniowa,
- nadciśnienie tętnicze,
- dyslipidemia,
- kobiety z przebytą cukrzycą ciążową,
- pacjentki, które urodziły dziecko o masie powyżej 4 kg,
- kobiety z zespołem policystycznych jajników.
Cukrzyca typu 2. jest diagnozowana przede wszystkim u osób dorosłych z nieprawidłową masą ciała. Jednak najważniejszym czynnikiem ryzyka jest tutaj obciążenie genetyczne, cukrzyca bywa diagnozowana u osób z predyspozycją genetyczną nawet przy niewielkiej nadwadze.
Ryzyko cukrzycy typu 2. wzrasta u osób, u których nadmiar tkanki tłuszczowej gromadzi się w okolicy talii. Obwód pasa powyżej 80 cm u kobiet i powyżej 92 cm u mężczyzn świadczy o tkance tłuszczowej trzewnej, czyli otłuszczonych organach wewnętrznych. A to jedna z głównych przyczyn insulinooporności.
Należy pamiętać, że na rozwój cukrzycy typu 2. mamy realny wpływ. Nawet będąc w grupie ryzyka, możemy poprzez zdrowy tryb życia, w szczególności utrzymywanie prawidłowej wagi, regularną aktywność fizyczną, nie dopuścić do zachorowania. Patrząc na czynniki ryzyka cukrzycy typu 2, łatwo zauważyć, że kluczowym elementem, determinującym inne, jest masa ciała. Takie problemy jak dyslipidemia, zespół policystycznych jajników czy też nadciśnienie najczęściej wynikają z nadwagi lub otyłości.
Badania laboratoryjne
Do podstawowych badań laboratoryjnych, które pozwalają wykryć cukrzycę lub stany przedcukrzycowe należą po pierwsze oznaczenie stężenia glukozy w osoczu krwi żylnej i w moczu, po drugie doustny test tolerancji glukozy (OGTT) oraz oznaczenie hemoglobiny glikowanej HbA1C.
Tabela 1. Badania wykorzystywane w rozpoznawaniu stanów przedcukrzycowych i cukrzycy [1].
| Glikemia przygodna | Oznaczona w próbce krwi żylnej pobranej o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory spożycia ostatniego posiłku. |
| Glikemia na czczo | Oznaczona w próbce krwi żylnej pobranej w czasie 8-14 godzin od ostatniego posiłku. |
| OGTT | Doustny test obciążenia glukozą:
– wykonywany 8-14 godzin po ostatnim posiłku, u Pacjenta wypoczętego i po przespanej nocy, po 3 dniach stasowania przeciętnej diety o normalnej zawartości węglowodanów; – polega na oznaczeniu glikemii na czczo oraz po upływie 120 minut od wypicia roztworu 75 g glukozy; – przez ten czas (120 min.) Pacjent przebywa w miejscu wykonania testu, w spoczynku; – prawidłowe stężenie glukozy po 120 minutach to < 140 mg/dl.
|
| HbA1C | Wartość hemoglobiny glikolowanej odzwierciedla średnią glikemię w ciągu 3 miesięcy. |
Konsultacje i badania w Eskulapie
Eskulap prowadzi aktywne działania informacyjno-edukacyjne w zakresie zapobiegania i wczesnego wykrywania cukrzycy typu 2. Pacjenci mają możliwość skorzystać u nas m.in. z:
a także wykonać:
- oznaczenie poziomu glikemii,
- oznaczenie hemoglobiny glikowanej HbA1C,
- test tolerancji glukozy.
Można też zdecydować się na tzw. pakiet cukrzycowy, który obejmuje następujące badania:
morfologia, badanie ogólne moczu, glukoza, hemoglobina glikowana HbA1C.
Kryteria rozpoznania cukrzycy oraz stanów przedcukrzycowych według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego wyglądają następująco [1]:
Cukrzyca
- glikemia przygodna ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l) + objawy hiperglikemii (np. wzmożone pragnienie, wielomocz, osłabienie LUB
- glikemia przygodna ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l) (przy braku objawów hiperglikemii) + glikemia na czczo ≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/l) LUB
- dwukrotne oznaczenie (każde oznaczenie należy wykonać innego dnia) glikemii na czczo ≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/l) LUB
- glikemia w 120 minucie w OGTT ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l) LUB
- HbA1C ≥ 6,5%
Stan przedcukrzycowy
- Nieprawidłowa glikemia na czczo:
– glikemia na czczo 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) jest podstawą do wdrożenia diagnostyki w kierunku cukrzycy i do wykonania OGTT.
- Nieprawidłowa tolerancja glukozy:
– glikemia w 120 minucie OGTT 140-199 mg/dl (7,8-11,0 mmol/l).
Piśmiennictwo
[1] W gabinecie lekarza praktyka. Stan przedcukrzycowy i cukrzyca w praktyce. P.Gajda, G.Dzida.